بررسی خطبه فدکیه
موجودات را خلق فرمود بدون آنکه از مادهاى موجود شوند
چکیده
در این مقاله بهمرور بخش نخست خطبۀ فدکیۀ حضرت زهرا سلام الله علیها خواهیم پرداخت که حاوی مطالب ژرف توحیدی است.
ایشان فرمودند:
«خداوند را ستايش مىکنم و در برابر احسان و نيکوییهاى ظاهرى و معنوى او شاکرم. نعمتهاى او همۀ جهانيان را فراگرفته و سفرۀ احسان او در همهجا گسترده شده است. خيرات و خوبیهاى پروردگار از شماره و اندازه و احاطۀ افکار ما خارج است، و سپاسگزارى و تشکر بر نعمت او موجب دوام و مزيد آن شده است، و تداوم و تواتر احسان او سبب حمد و ستايش او خواهد بود؛ و شهادت مىدهم معبودى جز اللّٰه نيست و او يکتا و بىشريک است، و البته تأويل اين کلمه (شهادت به وحدانیت) به حقيقت اخلاص است، و حقيقت توحيد و اخلاص فطرى قلوب و دلهاست؛ و خصوصيات و تحقيق مقام توحيد به نور تفکر و ايمان ظاهر خواهد شد، و انديشههاى ما از ادراک ذات او درمانده، و زبان ما از بيان و تقرير اوصافش قاصر، درک حضرت حق با چشمهای ظاهرى محال و ممتنع است.
موجودات را خلق فرمود بدون آنکه از مادهاى موجود شوند، و آنها را پدید آورد بدون آنکه از قالبى تبعیت کنند. آنها را به قدرت خویش ایجاد و به مشیّتش پدید آورد، بیآنکه در ساختن آنها نیازى داشته و در تصویرگرى آنها فایدهای برایش وجود داشته باشد، جز تثبیت حکمتش و آگاهى بر طاعتش، و اظهار قدرت خود، و شناسایی راه عبودیت و گرامى داشت دعوتش، آنگاه بر طاعتش پاداش و بر معصیتش عقاب مقرر داشت، تا بندگانش را از نقمتش بازدارد و آنان را بهسوی بهشتش رهنمون گردد.
و گواهى میدهم که پدرم محمد، بنده و فرستادۀ اوست، که قبل از فرستادهشدن او را انتخاب، و قبل از برگزیدن، نام پیامبرى بر او نهاد، و قبل از مبعوثشدن او را برانگیخت، آن هنگام که مخلوقات در حجاب غیبت بوده، و در نهایت تاریکیها به سر برده، و در سرحد عدم و نیستى قرار داشتند. او را برانگیخت بهخاطر علمش به عواقب کارها، و احاطهاش به حوادث زمان، و شناسایی کاملش به وقوع مقدّرات.
او را برانگیخت تا امرش را کامل و حکم قطعىاش را امضا و مقدّراتش را اجرا نماید؛ و آن حضرت امتها را دید که در آیینهاى مختلفى قرار داشته، و در پیشگاه آتشهاى افروخته معتکف شده و بتهاى تراشیدهشده را پرستنده، و خداوندى را که شناخت آن در فطرتشان قرار دارد منکرند.
پس بهوسيلۀ پدرم محمد، جهالت و غفلت و نادانى مردم برطرف گرديد، و رسول خدا با كمال حوصله و استقامت در هدايت و نجاتدادن افراد كوشش كرده، و آنان را به سوى راه راست و آیين حق و محيط نور و هدايت راهنمايى فرمود؛ سپس خداوند آن رسول گرامى را بهسوى خويش خواند و از سر رأفت و اختيار و رغبت و شوق و ايثار آن حضرت را قبض روح فرمود، و محمد ص از زحمت و گرفتارى و مشقّت اين دنيا خلاص گرديد، و با فرشتگان ابرار مأنوس و به درگاه حضرت جبّار مجاور گشت. درود و صلوات خدا بر پدرم كه نبى و امين او بر وحى بود، و برگزيده و منتخب او از تمام خلق. سلام و رحمت و بركات خداوند بر او باد.» (خطبۀ فدکیۀ حضرت زهرا س، کتاب الإحتجاج، ج۱، ص97)