تکلم خداوند از طریق رؤیا

رؤیاها کلمات خداوند هستند، که به هر یک از بندگانش که بخواهد وحی می‌کند تا به آنان بشارت دهد یا آنان را بترساند یا از مسائل آینده یا فعلی به آنان خبر دهد.

رؤیا یا صریح است یا رمزی که نیاز به تعبیر و بازگشایی رموز دارد و اینکه تأویل شود تا حقیقت آن در این جهان بیان گردد.

خداوند اولیایش را امینان وحی خود و نگهبانان علم و امانت‌دار حکمت خود قرار داده و تأویل رؤیاها را به آنان اختصاص داده است.

اما آیا رؤیاها (خواب) مختص انسان است؟

دانشمندان در زمینۀ علم پزشکی و عصب‌شناسی به نتایج خوبی رسیدند که حیوانات نیز خواب می‌بینند؛ آزمایش‌های که محققان در دانشگاه شیکاگو انجام دادند نشان می‌دهد که موش‌ها و گربه‌ها و سگ‌ها و حتی پرنده‌ها خواب می‌بینند و تجربه روزانۀ خود را بازبینی می‌کنند؛ این مسئله دلیلی است بر اینکه خواب مخصوص انسان نیست.

سید احمدالحسن، پاسخ این پرسش را این‌گونه بیان می‌کنند:

«فکر می‌کنم اشکالی نداشته باشد که برخی از حیوانات خواب ببینند.

خواب چند نوع هستند و حداقل همۀ مردم دو نوع از آن را تشخیص داده‌اند.

انواع خواب‌ها:

نوع اول: خواب‌هایی که گذشتۀ انسان را حکایت می‌کند. خواب‌هایی می‌بینی که دربارۀ اتفاقات و آرزوها و افکاری است که برایت اتفاق افتاده است. منظور اینکه تا زمانی که این اتفاقات یا تصوراتی که در ذهنت می‌گذرد قبلاً برایت اتفاق افتاده باشد امکان دارد خواب‌هایی دربارۀ اتفاقات یا افکار یا تصورات و آرزوها ببینی. در این نوع خواب‌ها امکان دارد حیوان با ما در آن مشارکت داشته باشد به این خاطر که عبارت است از استخراج آموزه‌هایی از حافظه و مرتب‌کردن آن به‌صورت منظم یا حتی غیرمنظم. این کاری است که عموماً بخشی از مغز که مسئول خواب‌هاست می‌تواند انجام دهد مغز چیزی است که بین انسان و بقیه حیوانات مشترک است.

نوع دوم:خواب‌هایی است که در بردارنده خبرهای غیبی است؛ به این خاطر که تصویری از آینده را در بر دارد؛ یعنی تو اموری را در خواب می‌بینی، سپس بعد از یک روز یا یک ماه یا یک سال یا هر مدت مشخصی این امور محقق می‌شود و واقعیتی خواهد شد و آن را با چشمانت در این جهان می‌بینی. این نوعی است که دربارۀ آن سخن می‌گوییم و آن را دلیلی بر حقیقت غیب و وجود خداوند سبحان‌و‌متعال می‌دانیم.

نتیجه‌گیری:

تفسیرهای فروید و بقیه دانشمندان روان‌شناسی می‌تواند تفسیر نوع اول خواب‌ها باشد؛ یعنی خواب‌هایی که با افکار یا آرزوها یا خطورات ذهنی یا گذشتۀ انسان مرتبط است؛ ولی آنان از تفسیر نوع دوم ناتوان هستند.

برخی از رؤیاهایی که دربردارندۀ خبرهای غیبی هستند رمزگونه‌اند که فرد بیننده، آن را در هنگام محقق‌شدنش می‌فهمد و برخی از آنان با افکار یا خطورات ذهنی یا آرزوها مرتبط است و برخی از آنان بعد از مدت‌های طولانی محقق می‌شود. عموماً تفسیر فروید یا تفسیر روان‌شناسان ممکن نیست که آن را بفهمند و همان طور که ملاحظه کردی بسیاری از خداناباوران بین این دو نوع اختلاط می‌کنند.

در حقیقت هیچ مناقشۀ علمی‌ای را نیافتم که ارزش اعتراض به رؤیاها یا خواب‌هایی که در آینده محقق می‌شود داشته باشد؛ به‌استثنای اعتراضی که بر اساس مکانیک کوانتوم و اصل عدم قطعیت و نظریۀ چندگانه مطرح می‌شود؛ با این توضیح که اتفاقی که در آینده می‌افتد تاریخ‌های آینده‌ای دارد که در چند جهان اتفاق می‌افتد و یکی از آن‌ها محقق می‌شود و در آینده اتفاق می‌افتد؛ در نتیجه امکان دارد بر اساس مکانیک کوانتوم یکی از این تاریخ‌های محتمل را دانست و آنان احتمال می‌دهند که رؤیاهای آینده‌ای این چنین است؛ ولی در حقیقت رؤیاهای آینده دربردارندۀ رمزهایی است و چه بسا این رمزها و دلالت‌ها و معنای آن را حتی فرد بیننده نداند. در حقیقت مکانیک کوانتوم اصلاً نمی‌تواند آن را با حالتی تفسیر کند؛ به همین خاطر خواب‌ها یا رؤیاهای آینده دلالت روشنی بر وجود خداوند هستند.» (بخشی از صحبت‌های سید احمدالحسن با دکتر دیراوی در پالتاک، 27/09/1394)

بنابراین رؤیاهای نمادینی که حامل اخباری از آینده‌اند، کلام خداوند هستند که از این درگاه با ما ارتباط برقرار می‌کند و البته کارکرد رؤیاها محدود به آگاهی از آینده نیست و همین مجرای ارتباطی باعث شکل‌گیری همۀ ادیان الهی شده است.

رؤیاها و خواب‌ها شاید برای بسیاری از مردم پیش‌پاافتاده به نظر آید؛ اما در واقع حامل پیام‌های مهمی است که گاهی تبعیت از آن از بُعد انفرادی خارج شده و ابعادی همگانی به خود می‌گیرد. انبیای الهی طبق کتاب مقدس پیام‌ها را از طریق رویا و خواب دریافت می‌کردند؛ همانند رؤیای ابراهیم نبی (پیدایش1:15) رؤیای سموئیل نبی، رؤیای ناتان، اشعیا و... .

اما موضوع بسیار مهم دیگر آن است که رؤیاهای راستین توسط انسان‌های دیگری که حتی نبی نیز نبودند دیده می‌شود و منحصر در انبیای مرسَل الهی نیست. ما می‌توانیم به رؤیای هشدارآمیزی که به ابی‌ملک در ارتباط با ساره، همسر ابراهیم نشان داده شده بود رجوع کنیم (پیدایش20: 1 تا 7)؛ همچنین رؤیای فرعون که برای یک ملت حجت شد و توسط یوسف نبی رمزگشایی شد.

از همۀ این‌ها نیز اگر بخواهیم بگذریم از قضیه رؤیای حواریون نمی‌توانیم بگذریم؛ رؤیایی که در آن خداوند به حواریون اشاره می‌کند که از عیسای مسیح تبعیت و حرف‌شنوی داشته باشید. (متی17: 1 تا 9)

پس می‌توان به اختصار بیان نمود که رؤیا درگاهی است که از سوی خداوند برای مردم گشوده شده است تا مردم به‌وسیلۀ آن بتوانند پیام‌های الهی را دریافت کنند.

در امثال چنین آمده است:

(جایی که رؤیا نیست قوم گردن‌کش می‌شوند...). (امثال18:29)