یاسر الحبیب و فهم عجیب وی از نظریه‌های علمی

نظریه‌های علمی توضیحاتی هستند که توسط بخش بزرگی از شواهد علمی پشتیبانی می‌شوند. به عبارتی دیگر نظریه‌های‌ علمی توضیح‌دهندۀ فکت‌های علمی هستند که این توضیحاتِ مستدل، مبتنی بر شواهد تأیید شده است.

بنابراین معتبرترین توضیحات علمی عبارت‌اند از: نظریات تأیید شدۀ علمی.

با این وجود یاسر حبیب در پاسخ به پرسش فردی که نظر وی را در خصوص نظریۀ تکامل خواسته است، چنین می‌نویسد:

«باسمه تقدست اسماؤه، و علیکم السلام و رحمة الله و برکاته.

صرف‌نظر از براهین دینی، دلایل عقلی و علمی نیز نظریۀ داروین در خصوص تکامل را از درجۀ اعتبار ساقط می‌کند. اگر استاد شما اطلاعات بیشتری داشت، از این اعتقادش دست می‌کشید. با پدیدارشدن حقایق جدید، روزبه‌روز عقیدۀ دانشمندان علوم طبیعی به این نظریه کم‌رنگ‌تر می‌شود. همین شما را کافی است بدانید که آن‌ها تا امروز این موضوع را در فرهنگ لغت خود «نظریه» می‌نامند و این به آن معناست که قضیه از لحاظ علمی مخدوش و تا به حال ثابت نشده است. چرا که اگر ثابت شده بود، آن را یک «حقیقت علمی» نام می‌نهادند.»[1]

سید احمدالحسن در پاسخ به این اظهارنظر یاسر حبیب می‌نویسند:

«این‌ها اطلاعات جدیدی است که او در اختیار ما می‌گذارد؛ مبنی بر اینکه در علوم دانشگاهی، نامیدن چیزی به‌عنوان «نظریه» به‌خودی‌خود یعنی ثابت نشده! بر این اساس نظریۀ فیثاغورس ثابت نشده است! همچنین نظریۀ نسبیت خاص و دیگر نظریات مطرح در ریاضیات، فیزیک، هندسه و دیگر علوم تماماً ثابت نشده است؛ زیرا این‌ها را نظریات می‌نامند!!

به‌علاوه واژۀ عربی نظریه از ریشۀ «نظر» است؛ که برای به‌‌‌‌دست‌‌آوردن نتیجه از پیش‌فرض‌ها نیاز به جست‌وجو، کاوش، اندیشه، دقیق‌شدن و محاسبه داریم؛ ولی برای درک اصول «بدیهی»، برخلاف نظریه نیازی به مطالعه و بررسی نیست. امکان ندارد کسی که کمترین آگاهی دارد، بر این عقیده باشد که نامیدن یک طرح و ایدۀ خاص به «نظریه» مترادف است با ثابت‌نشدن آن ایده. نتایج سترگ علمی که دانشمندان به آن‌ها دست می‌یابند، نظریه نام دارد.

اما موضوع آن است که علوم آکادمیک سازمان‌یافته، مفهوم حقیقت مطلق را اختیار نمی‌کند؛ حتی اگر این علوم ثابت شده باشند و با محاسبات دقیق ریاضی و مشاهداتی که شک‌وتردید در آن راه ندارد، صحت آن‌ها ثابت شده باشد، نظریه محسوب می‌شوند؛ چراکه در علوم آکادمیک بحث‌وبررسی به‌هیچ‌وجه تعطیل‌بردار نیست و اگر فرضاً دربارۀ یک اصل علمی -به دلیل صحت و استواری‌آن- بررسی و بازبینی صورت نگیرد، جزئیات آن ممکن است همچنان محل نقد و اصلاح باشد.

نظریه‌خواندن یک مقولۀ علمی، تأیید آن از سوی دانشگاه‌ها و محافل وزین علمی در گوشه‌وکنار جهان و تدریس آن به‌عنوان نظریه‌ای علمی درست و استوار، به آن معناست که این نظریه، صرفاً محصول اندیشۀ یک شخص یا نهاد نبوده؛ بلکه یک حقیقت علمی است که بر درستی آن شواهد علمیِ به دست آمده از روش‌های دقیق علمی اقامه شده است؛ کما اینکه نظریۀ مزبور از بوتۀ آزمایش‌های پیچیده و دقیق تشکیکی سربلند بیرون آمده است. دانش امروزی رویکرد سیستماتیک تشکیک را برگزیده است و از همین رو پیش‌بینی‌ها باید حتماً با واقعیت‌های جاری هم‌خوانی داشته باشند. نظریه را بر اساس میزان هم‌خوانیِ پیش‌بینی‌های آن با واقعیت می‌سنجند. تمام پیش‌بینی‌های نظریۀ تکامل بر واقعیت منطبق است و این تطابق به‌ویژه پس از پیدایش علم ژنتیک و کالبد‌شناسی تطبیقی، شدت گرفته و حتی یک نمونه از عدم مطابقت ایده‌پردازی‌های این نظریه با واقعیت‌هایی که روزبه‌روز با پیشرفت علوم و توانایی بشر بر پژوهش و آزمایش کشف می‌شود، به دست نیامده است.

بنابراین تلاش برای کاستن از ارزش یک علم آکادمیک خاص فقط به این دلیل که نظریه نام دارد، تلاش زبونانه‌ای است که باید به حال صاحب چنین عقیده‌ای افسوس خورد. زیرا دانش امروزی به‌طور کلی چیزی به نام حقیقت مطلق را نمی‌پذیرد؛ بنابراین کسی که با استناد به این دلیل، یک نظریۀ علمی را رد می‌کند و آن را قبول نمی‌کند؛ در واقع علوم پایۀ معاصر را رد کرده؛ زیرا بر رویکرد پژوهش و تشکیک استوار شده است».[2]