منظور از نهال و شاخه، در اشعیا فصل یازدهم چه کسانی هستند؟
چکیده
در ادامۀ آنچه در مقالات قبل تقدیم شد، این هفته نیز به سراغ دو تن از پدران کلیسا خواهیم رفت تا نظرات آنها را دربارۀ اشعیا ۱:۱۱ بررسی کنیم.
«تفسیر اَفرِهات»
اَفرِهات (Aphrahat) از پدران کلیسا که نزد کلیسای کاتولیک رومی و ارتدوکس یونانی و کلیسای شرق و ارتدوکسِ سُریانی محترم است، در یکی از مقالات خود که عنوانش «از ایمان» است، در بند ششم، میگوید:
«یعقوب نیز هنگام بازگشت از لابان دعا کرد و از دست برادرش عیسو نجات یافت. او چنین دعا کرد و اقرار کرد و گفت: 'با عصای خود از این رود اردن گذشتم و اکنون دو اردوگاه شدهام.' نماد شگفتانگیز نجاتدهندۀ ما! هنگامی که خداوندِ ما برای اولین بار آمد، عصا از تنۀ یسّی خارج شد، درست مانند عصای یعقوب؛ و در آمدن دومش زمانی که او از خانۀ پدرش بازمیگردد، با دو اردو به نزدش برمیگردد، یکی از مردم، آن دیگری از امتها؛ درست مانند یعقوب که با دو اردو نزد پدرش اسحاق بازگشت.» پایان نقلقول.
اَفرِهات از خارجشدن «عصا» از تنۀ یسّی صحبت میکند؛ یعنی اشارهای به اشعیا ۱:۱۱؛ اما شاید بپرسید چرا او از عبارت «عصا» استفاده کرده است؟ اگر به ترجمۀ انگلیسی نسخۀ پشیتا (Peshitta) که توسط گلِن دیوید باشر (Glenn David Bauscher) انجام شد، رجوع کنیم در آن عبارت «عصا» را مییابیم:
"And a staff shall go forth from the stock of Iyshay (Jesse), and a shoot shall bud from his roots".
که ترجمۀ فارسی آن چنین است:
«و عصایی از تنۀ یسّی بیرون خواهد آمد، و نهالی از ریشههایش خواهد شکفت.»
به نظر میرسد اَفرِهات میخواهد به این موضوع اشاره کند که بخش اول اشعیا ۱:۱۱ دربارۀ عیسی علیهالسلام است؛ چراکه گفت: «هنگامی که خداوندِ ما برای اولین بار آمد، عصا از تنۀ یسّی خارج شد.» البته اگر چنین باشد، تفسیری است که مخالف تفسیر پدران دیگر کلیسا نظیر امبرز است! اما پیش از نقد تفسیر او به سراغ تفسیر آگستین ـیا آنطور که در فارسی آگوستین مینویسندـ خواهیم رفت.
«تفسیر آگِستین»
آگِستین (Augustine) که از پدران کلیسا و کسی که نزد کلیسای کاتولیک و ارتدوکس شرقی و پروتستانهای اَنگِلِکَن قدیس شمرده میشود، میگوید:
«تا آنجا که مسیح خود بر اساس جسم متولد شد، در ریشه، در نسل پاتریارکها پنهان بود، و باید در زمان معینی ظاهر میشد؛ مانند میوهای که بر شاخه ظاهر میشود؛ چنانکه نوشته شده است: 'شاخهای از ریشه یسّی خواهد شکفت.'» (توضیحاتی از مزامیر ۱.۷۲)
به نظر آگِستین نیز بخش اول اشعیا ۱:۱۱ را به عیسی علیهالسلام تفسیر کرده است و البته توجه داشته باشیم که او از متن عبری اشعیا استفاده نکرده است؛ چراکه طبق متن عبری، نهال از تنه یسّی خارج میشود، نه شاخه.
«نقد تفسیر اَفرِهات و آگِستین»
آنچه از تفاسیر اَفرِهات و آگِستین مشاهده و برداشت شد، این بود که آن دو، بخش اول آیه را دربارۀ عیسی علیهالسلام تفسیر میکنند؛ میپرسیم که اگر چنین باشد، پس بخش دوم آیه دربارۀ چهکسی است؟
ممکن است مسیحیان پیرو کلیسای کاتولیک رومی و ارتدوکس یونانی بگویند که: «اَفرِهات و آگِستین بخش دوم آیه را نیز دربارۀ عیسی میدانستند.» این نظر البته نظری نیست که در مسیحیت غریب باشد؛ چراکه پیشتر تفاسیری از مفسرین مسیحی را مشاهده کردیم که قائل به این تفسیر بودهاند که هر دو بخش از آیه دربارۀ عیسی علیهالسلام است! به هر حال کسانی که آن دو را ارج مینهند و قدیس میشمارند باید بدانند که ما میتوانیم اثبات کنیم این تفسیر از زوایای مختلفی غلط است؛ زیرا:
۱) عیسی علیهالسلام نمیتواند منجی آخرالزمان یا همان نهال (برحسب پیشیتا) یا گُل (متن یونانی) یا شاخه (متن عبری) باشد؛ چراکه اوصاف دعوت او با اوصاف آن ناجی مغایرت دارد.
۲) در متن بهوضوحْ تمایز یا جدایی آن دو شخصیت یعنی «عصا» و «نهال» یا بر طبق متن متناظر یونانی «شاخه» و «گُل» یا بر طبق متن متناظر عبری «نهال» و «شاخه» نمایان است و هیچ شاهدی در آن فصلْ مبنی بر انطباق این دو شخصیت وجود ندارد.
۳) بر طبق نسخۀ پشیتا نهال باید از نسل عصا باشد یا آنگونه که در متن یونانی آمده است، گُل باید از نسل شاخه باشد؛ پس میگوییم: آیا مسیحیان معتقدند که عیسی از نسل خودش به دنیا آمده است؟!
بنابراین اشتباه این تفسیر نیز مشخص شد. گرچه پیشتر نیز به آن پرداختیم، اما بهدلیل عظمت این دو پدر کلیسا نزد بسیاری از مسیحیان، ما بر آن شدیم تا نظرات آنها را بهصورت مجزا آورده و اشتباه آنها را بیان کنیم.
«تحقق پیشگویی در ظهور دوم»
شاید یک مسیحی بگوید که: «اگرچه عیسی نتوانست در ظهور اول اشعیا آیات فصل ۱۱ را که دربارۀ منجی است تحقق ببخشد، اما آن را در ظهور دوم تحقق خواهد بخشید.» پاسخ به این ادعا چیست؟ انشاءالله در مقالۀ بعدی به آن خواهیم پرداخت.
